İnovasyon: Son dönemin en popüler kelimesi. Özellikle iş dünyasında her taşın altından çıkan bu kelime hayatımıza girdi gireli o kadar çok kullanıldı ki, kelime gerçek anlam ve kapsamından çok daha ötede bir noktaya getirildi. Peki nedir aslında bu inovasyon? Size belki de bu kelimeyi çalışma hayatınızdan çıkartacak bir yazı hazırladık…
İnovasyon ‘un gerçek anlamı
Öncelikle kelimenin günümüzde içine sokulmaya çalışıldığı anlamını bir kenara bırakarak, gerçek kaynağına bir göz atmak gerekiyor. Nereden çıktı bu inovasyon? Kelime kökeni Latince’den geliyor ve ilk kullanıldığı zamanlar yaklaşık olarak M.S. 1500-1600 yılları arası yani aslında Ortaçağ’a yakın bir dönemde dillendirilmeye başlandığını söyleyebiliriz. Ancak elbette bugünkü haliyle değil. İnnovatus üzerinden türeyen bir İnnovare kelimesi ortaya çıkmış ve bu kelimenin latince köklerine indiğimiz zaman “Yenilik” manası çıkıyor. Ve “Yeni” kelimesinin bir dönüşümü olarak görülmekte.
Burada da yine Latince iki kelimenin karşı karşıya gelmesi söz konusu. Günümüzde İngilizce’de de bu iki kelime karşı karşıya durumda: Invention – Innovation yani Buluş – Yenilik. Ne yazık ki günümüzde iş dünyasında İnovasyon yani “Yenilik” kavramına yüklenmeye çalışılan anlam ya bunun üstüne çıkarak “Buluş” yani İnvention kapsamına giriyor ya da çok daha zayıf bir anlamda kalıyor. Peki nedir Yenilik? Bu ayrımı yapmak için öncelikle Buluş yani Invention kelimesinin altını doldurmak gerekir.
Ateş bir buluştur. İlk insanlar ateşi yerde yakarak bulmuşlardır ancak ateşle bir sopanın ucunu yakarak taşınabilir hale getirmek bir “Yenilik”tir. Bu da ateşi buluş, meşaleyi yenilik haline getirir. Yani “Meşale yeniliktir.” Plaza Türkçesi kullanmayı tercih edenler için “Torch is the innovation” diyerek dilbilim açısından konuyu burada kapatalım 🙂
İnovasyon ne değildir?
İş hayatında İnovasyon ne yazık ki doğru olarak kullanılmayan bir kelime. Şirket içi bir toplantıya şık bir isim koymak adına “İnovasyon Toplantısı” tanımlamasını yapan ancak yenilik namına hiçbir konunun ele alınmadığı durumlar görülmekte. Ya da İnovasyon Süreci olarak şaşalı bir isimle adlandırılan süreçlerin yenilikten uzak sonuçlar için hazırlandığını görebiliyoruz. Misal bir firma piyasaya süreceği yeni bir ürünün nasıl pazarlanacağı hakkında bir toplantı yapıyor ve bu toplantının adı: “X Ürünü İnovasyon Toplantısı” . X ürünü yeni bir ürün değil, mesela yeni sezon bir gömlek. Bu noktada söz konusu ürün inovasyon kapsamında değilken ürün hakkında nasıl bir inovasyon toplantısı yapmak söz konusu olabilir? Bu gibi durumlar İnovasyon kelimesinin karşılığını veremeyen ve zayıf konulara gereksiz bir şekilde “inovasyon” kelimesinin kullanılmasıyla ortaya çıkıyor. Ortaya bir şey çıkarmıyorsanız İnovasyon kelimesini kullanmanıza gerek yoktur.
Bir de bunun tam tersi var. Ortaya herhangi bir şey çıkartıp bunu inovasyon olarak tanımlamak… Öncelikle şunun altını çizmek gerekir, İnovasyon tasarım demek değildir. Tasarım inovasyon yapabilmeniz için tamamlamanız gereken aşamalardan biridir. Aşağıda pek çok bilgi sitesinde “İnovasyon ürünü” olarak adlandırılan üç örnek bulunmakta.
Ne yazık ki bu ürünlerin ve benzerlerinin hiçbiri İnovasyon kelimesini karşılamıyor. Sadece “Yeni tasarım” olarak adlandırabileceğimiz özellikler taşıyorlar. Hem lamba, hem komidin özelliğinde bir ürün sadece iki farklı ürünün bir araya yeni bir tasarımla getirilmesini sağlıyor ancak temel olarak kullanım alışkanlığını değiştiren bir özelliğe sahip değil. Bu bir tasarımdır. Aynı şekilde MP3 görünümlü bir alarm, yine bir alarmdır. Alarmın temel özelliğini değiştirmeden sadece bir tasarım değişikliği yapılmıştır. Para cebi olan bir kemer de yine bir inovasyon olmadığı gibi kemerin ilk icat edildiği günlerde bile uygulanan bir kullanım yönteminden öte değildir.
Bunlar küçük girişimci bilgisizliği olarak görülebilir. Ancak bugün dünya çapında markalar bile inovasyon kelimesini çok ilgisiz yerlerde kullanabilmekteler. Aşağıdaki örneğe bir bakalım.
Elbette markayı sakladık ancak muhtemelen bu reklama bir yerlerde denk gelmişsinizdir. Dünyanın lider kozmetik markalarından biri: “Şampuan inovasyonu” olarak tanımladığı şey aslında sadece bir formül değişikliği. Yani şampuanın genel yapısını ve kullanım şeklini değiştiren bir durum yok. Misal şampuanı farklı bir maddeye dönüştürüp gaz haline çevirmek ya da su olmadan da köpürüp temizlenme özelliğini kazandırmak inovasyon olarak adlandırılabilir. Ancak formül değişikliği ancak “Yeni formül” olarak tanımlanabilir. Buradaki söylem İnovasyon kelimesinin anlamıyla da kullanım amacıyla da çok tezat ve uzak.
İnovasyon şeması nedir?
Öncelikle inovasyon şeması diye bir şeyin varlığından bahsetmek bile pek mümkün değildir. Çünkü inovasyon herhangi bir şemaya bağımsız olarak gelişebilen ve önemli olanın “Yenilik” kelimesinin altını doldurabilen bir tanımdır. Aşağıda sık kullanılan iki şemaya bir göz atalım.
Yanlış Örnekler
Yanlış Örnek 1:
Hemen hemen her sunumda karşınıza çıkan, çıkabilecek olan bu şemanın inovasyonla pek ilgisi yoktur. Pazarlama, finans, kurumsal, performans, risk, ilişki gibi halkalar inovasyon sürecinin ardından isteğe bağlı geliştirilebilecek aşamalardır.
İnovasyonun gerçekleşmesi için öncelikle mevcut bir düzen gerekir. Başarılı bir örnek ile meşaleden yola çıkalım.
Mevcut Düzen: Yerde yanan ateş.
Bilgi: Ateş yanıcı bir maddedir ve yere sabit bir şekilde durmaktadır, etrafa sıçrayıp yangın çıkarma tehlikesi vardır.
İhtiyaç: Ateşi bir yerden başka bir yere taşımak, ateşi mobil bir ısınma ve aydınlanma kaynağına çevirmek.
Arge Süreci: Yanabilen ancak kontrol altında tutulabilen bir gereç bulmak. Bu gerecin güvenli bir şekilde taşınabilmesini sağlamak.
Tasarım: Söz konusu gerecin kullanışlı bir şekilde elde tutabilecek forma getirmek.
Üretim: Tahtadan sopalar şeklinde tasarlanan ve adı meşale koyulan gerecin üretilmesi.
Bu süreçlerin ardından ortaya çıkarılan ürün bir inovasyondur ve bunun pazarlanmasından tutun finansmanının sağlanıp kurumsallaşmasının yapılmasına kadar tüm süreçler başka aşamalardır. Yani inovasyon doğrudan doğruya fayda sağlamak amacıyla yapılan yeniliğe denir.
Yanlış Örnek 2:
Burada da “Profesyonel” bir inovasyon şeması görüyoruz. Bu şemada da yine inovasyonun kelime anlamının dışına çıkan aslında tam anlamıyla bir “PROJELENDİRME” süreci anlatılmakta. Projelendirme ile İnovasyon kelimeleri eşdeğerde değildir. Bir fikriniz vardır ve bunu projelendirmek isterseniz bu tarz şema kurgularını kullanabilirsiniz ancak inovasyon bu projenin sadece küçük bir kısmıdır.
Bir garip kelime: İnovatif ne demek?
İnovatif yani İnnovative = Yenilikçi. İK departmanları için son dönemde en çok kullanılan “aranılan özellik”: “İnovatif düşünce yapısına sahip…” olmak. İş sektörünün neredeyse tamamında İnovatif personel arayışı var ancak kelimenin altını dolduran bir iş yok.
Misal kurumsal bir firma. Günlük hesapları tutacak bir elaman arayışında. Bu arkadaş için istenen özellik: “İnovatif düşünce yapısına sahip olmak.” Söz konusu bu arkadaş, işi alıp çalışmaya başladıktan sonra yeni bir hesaplama yöntemi geliştirip, şirketin 40 yıllık düzenini değiştirecek bir çalışma planladığında ise bu arkadaştan sadece işini yapması isteniyor. Yani “Yeniliğe gerek yok, normal iş akışını sürdür.” deniyor. O zaman biz neden “Yenilikçi” yani “İnovatif” bir personel arıyoruz?
İnovasyon olmayan her şeye inovasyon dediğimiz gibi İnovatif olmasını aslında istemediğimiz insanlardan da inovatif olmalarını bekliyoruz.
Ya da tam tersi bir durum oluyor. Yazının başında Invention ve Innovation yani Buluş ve Yenilik arasındaki farktan bahsetmiştik. Günümüzde pek çok üniversite “İnovasyon Günleri” düzenliyor ve gençlerden yeni buluşlar bekliyor. İstenen şey yeni bir buluşsa neden İnovasyon denerek seviyeyi aşağıya çekiyoruz? Sonuçta buluş, yenilikten üstün bir değerdedir. Öyle değil mi?
Girişimcilik ve İnovasyon bağlantısı:
İnovasyon sonucu ortaya çıkartılan ürün ya da fikir, bir girişimcilik hamlesine dönüşebilir. Bu doğal bir süreçtir. Ancak günümüzde girişimcilik dünyasının bu kelimeye bakış açısı oldukça sığ. Misal bir E-Ticaret sitesi, sitenin tasarımını, ürün çeşitliliğini değiştirerek “İnovasyon yaptık” şeklinde bir iddia ile ortaya çıkabiliyor. Bu da “Geliştirme” kelimesi ile İnovasyon arasındaki farkın anlaşılamadığını göstermekte. Hemen hemen her girişim konferansında “İnovasyon” kelimesi dillendirilir ancak kastedilen şey asla İnovasyon değildir 🙂
Sözün özü: İnovasyon nedir?
Sadede gelecek olursak bugüne kadar inovasyon hakkında size her ne söylendiyse unutun 🙂
İnovasyon; mevcut olanı, farklı ve yeni bir fikirle, sınırları dışına çıkartarak fayda sağlayıcı yeni bir kullanıma kavuşturmaktır.
Açacak olursak: Daha önce karşılanmamış temel ihtiyaçların, mevcut imkanlara bir yenilik kazandırılarak, giderilmesi amacıyla yapılan çalışmadır. Yeniliktir.
- Eğer daha önce karşılanmamış bir temel ihtiyaçları, yeni bir imkanla giderilmesini sağlıyorsanız bunun adı: Buluştur. Bu da sizi inovatif biri değil, mucit yapar. Değerinizi bilin 🙂
- Eğer daha önce karşılanmamış bir temel ihtiyacın, mevcut imkanları kullanım sınırları dışına çıkarmadan geliştirerek, giderilmesini sağlıyorsanız yaptığınız şeyin adı İnovasyon değildir. Bunun adı Geliştirmedir. Tasarım geliştirmesi, kullanış geliştirmesi vs. şeklinde farklı başlıklar altında değerlendirilebilir.